مدل ارزیابی بلوغ تحول دیجیتال 20200
مدل ارزیابی بلوغ تحول دیجیتال (Digital Transformation Business Model) مبنایی برای اندازه گیری وضعیت موجود در هر یک از ارکان سازمان که تاثیر مستقیمی بر تحول دیجیتال در سازمان دارند، است.
بطور ساده در هر تغییر و تحولی ما نیاز به یک مدل مبنا برای مقایسه و درصد پیشرفت خودمان داریم . تحول دیجیتال نیز از این ساختار مستثنی نیست و برای رسیدن به بهترین نتیحه استفاده از یک مدل مبنا امری بسیار مهم است.
اما در ابتدا بایستی بفهمیم ….
مدل ارزیابی بلوغ (Maturity Model) چیست؟
مدل ارزیابی بلوغ روشی برای اندازه گیری توانایی یک سازمان با هدف بهبود مستمر در یک حوزه خاص است. هرچه سطح بلوغ سازمان بیشتر باشد، احتمال اینکه در فعالیت های کسب و کاری، حوادث یا خطاها منجر به خساراتی برای سازمان شود، کمتر می شود.
مدلهای بلوغ معمولا لایه های مختلفی از سازمان مانند، افراد، فرهنگ، فرایندها، ساختارها وفناوری ها را ارزیابی می کنند.و با مشخص شدن سطح بلوغ سازمانی معمولا می توان گامهای بعدی رشد و تعالی سازمان را برنامه ریزی کرد.
چرا سازمان ها برای تحول دیجیتال به یک مدل ارزیابی بلوغ نیاز دارند؟
درک بلوغ دیجیتالی سازمان شما، اولین گام در ایجاد ارزش و تحول سودآور کسب و کار از طریق فناوری های تحول آفرین و دیجیتال است. بدون درک وضعیت فعلی خود و برنامه ریزی صحیح ،قدم برداشتن در مسیر تحول دیجیتال و گرفتن تصمیمات پر هزینه برای سازمان احتمال شکست در این مسیر را افزایش می دهد.
درواقع می توان گفت بلوغ دیجیتالی توانایی پاسخگویی سریع یا استفاده از فرصتهای موجود در بازار با استفاده از مجموعه فناوری فعلی، منابع نیروی انسانی و فناوری دیجیتال است. این توانایی یک سازمان است که نه تنها از نقطه نظر فناوری دیجیتال به بلوغ لازم رسیده باشد، بلکه بلوغ لازم در لایه های مختلف سازمان، از جمله افراد، فرهنگ و فرایندها، چابکی در تغییرات اتفاق افتاده باشد.
دلایل دیگری که می توان برای نیاز به یک مدل ارزیابی بلوغ تحول دیجیتال برشمرد، عبارتند از:
- داشتن نگاه چند بعدی به ساختارهای سازمان.
- نگاه چتری و متوازن به ابعاد مختلف فنی و انسانی تحول دیجیتال.
- امکان این که در مسیر تحول بتوانیم بفهمیم چه نقطه ای از بلوغ هستیم.
- مدل ارزیابی بلوغ دورنمایی از مسیر حرکت به سوی دیجیتالی شدن در اختیار سازمان قرار می دهد.
- بهبود تجربه مشتری
- بهبود تجربه کارکنان
حتما بخوانید: ITIL چیست؟
چرا به مدل ارزیابی بلوغ تحول دیجیتال نیاز داریم؟
پروژه تحول دیجیتال همانند مسیری است که سازمان در حال حرکت در آن است و در این مسیر ایستگاه هایی وجود دارد که بایستی مقدار پیشرفت سازمان و مسیر بعدی حرکت مشخص کرد. ابزاری که برای شناسایی مسیر تحول دیجیتال استفاده می گردد مدل ارزیابی بلوغ تحول دیجیتال است.
مدل ارزیابی بلوغ تحول دیجیتال به ما نشان می دهد در مقاطع زمانی مختلف سازمان چقدر تغییر کرده است و آیا در مسیر درستی برای تحول دیجیتال قرار دارد یاخیر.
نکته بسیار مهمی که سازمان های مختلف قبل شروع مسیر تحول دیجیتال بایستی به آن توجه داشته باشند، تعیین یک مدل ارزیابی بلوغ تحول دیجیتال متناسب با صنعت خود می باشد. زیرا در این مسیر در بازه های زمانی مختلف بایستی مبنای اندازه گیری پیشرفت و شاخص های مورد نظر، تعیین شده باشد تا بتوان مقایسه و تحلیل درستی از مقدار پیشرفت و نقاط قوت و ضعف، بدست آورد.
مدل ارزیابی بلوغ تحول دیجیتال 20200 چیست؟
مدل ارزیابی بلوغ تحول دیجیتال 20200 توسط تیم تحول دیجیتال دانشگاه تهران در سال 1395 آغاز شد و تا کنون چندین ویرایش مختلف بر روی آن انجام پذیرفته است و این مدل تا حد امکان برای سازمان های ایرانی بومی سازی شده است.
مدل ارزیابی بلوغ دیجیتال 20200 دارای 10 بُعد و 100 شاخص است.
دراین مدل، 20200 امتیاز برای ارزیابی سازمان ها در نظر گرفته شده است که دویست امتیاز اولیه به سازمانی که در پروسه ارزیابی حضور می یابد تخصیص می یابد و بیست هزار امتیاز برای صد شاخص ارزیابی تحول دیجیتال در مدل ارزیابی بلوغ 20200 در نظر گرفته شده است.
سطوح مختلفی سازمان ها پس از ارزیابی تحول دیجیتال
سازمان های ارزیابی شونده، درپایان پروسه ارزیابی تحول دیجیتال بر اساس رتبه کسب شده در پنج سطح مختلف دسته بندی می شوند:
- مبتدی دیجیتال
- جوینده دیجیتال
- رهسپار دیجیتال
- حرفه ای دیجیتال
- زبده دیجیتال
لازم به توضیح در هر یک از این سطوح پنج گانه، 3 لایه نیز در نظر گرفته شده است که در نهایت سازمان ها در 15 وضعیت مختلف رتبه بندی می شوند.
ابعاد ده گانه مدل ارزیابی بلوغ تحول دیجیتال 20200
ابعاد ده گانه مدل ارزیابی بلوغ تحول دیجیتال 20200 به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:
چهار بُعد که آنها را می توان بعنوان دستاورد تحول دیجیتال دانست و شش بُعد دیگر نیز بعنوان نقش توانمندساز و زیرساختی را ایفا می کنند، تا چهار بُعد اول بتوانند به ثمر بنشینند.
تحول در این ده بُعد بطور متوازن می تواند موفقیت ما را در مسیر تحول دیجیتال تا سطح زیادی تضمین نماید.
تحول در این ده بُعد بطور متوازن می تواند موفقیت ما را در مسیر تحول دیجیتال تا سطح زیادی تضمین نماید.
چهار بُعد دستاوردی در مدل ارزیابی بلوغ تحول دیجیتال20200 عبارتند از:
- مدل کسب و کار و اکوسیستم
- فرایندهای سازمانی
- تجربه مشتری
- تجربه کارکنان
شش بُعد توانمندساز در مدل ارزیابی بلوغ تحول دیجیتال20200 عبارتنداز:
- استراتژی دیجیتال
- حکمرانی و رهبری دیجیتال
- نوآوری دیجیتال
- فرهنگ و مهارت دیجیتال
- فناوری اطلاعات
- داده محوری
شاخص های مهم بُعد مدل کسب و کار و اکوسیستم
هدف از شاخص هایی که در ارزیابی این بخش مد نظر می باشد این است که بررسی شود، سازمان تا چه حد شیوه های خلق ارزش خود را بازنگری نموده است و آنها را به روش های خلق ارزش دیجیتالی و فرصت های خلق ارزش عصر حاضر نزدیک نموده است.
ویژگی هایی مانند چابکی، تقلید پذیری، مقیاس پذیری و پایداری، دیگر شاخص هایی هستند که دربُعد مدل کسب و کار و اکوسیستم بررسی می گردند.
همچنین داشتن نگاه اکوسیستمی، ارزیابی اکوسیستمی که سازمان در آن فعال است و اقدام برای توسعه اکوسیستم، از دیگر شاخص های مورد توجه در این بُعد می باشد.
شاخص های مهم بُعد فرایندهای کسب و کار
هدف اصلی این شاخص تشخیص حکمرانی فرایندها در سازمان است. برخی مواردی که بایستی در این شاخص مد نظر قرار داد عبارتند از:
- آیا سازمان به ارزیابی بلوغ فرایندهایش دست زده است؟
- آیا فرایندها مستند سازی شده است؟
- آیا فرایند ها بهبود و باز مهندسی شده است؟
- آیا شاخص های کلیدی عملکرد فرایند ها مورد سنجش قرار می گیرد؟
- چقدر از فناوری های تحول آفرین در مدیریت فرایندهای سازمان مورد استفاده قرار می گیرد؟
حتما بخوانید: بوم مدل کسب و کار چیست؟
شاخص های مهم بُعد تجربه مشتری
تمرکز این شاخص بر موضوع بسیار مهم تجربه مشتری (customer Experience) می باشد. در این شاخص مواردی همچون حکمرانی تجربه مشتری، طراحی نقشه دیجیتال سفر مشتری، مهارت های مدیریت تجربه مشتری، جزء اصلی ترین محورهایی است که بایستی مورد توجه قرار گیرد.
شاخص های مهم بُعد تجربه کارکنان
کارکنان سازمان که از نگاهی دیگر بعنوان مشتریان داخلی سازمان نیز به حساب می آیند، در مسیر تحول دیجیتال جایگاهی ویژه دارند و بایستی در این بخش برنامه ریزی های مناسبی جهت ارتقاء تجربه دیجیتال کارکنان، بهبود محیط کار فیزیکی، طراحی نقشه سفر کارکنان و…. داشت.
برخی از سوالاتی که در این بخش مورد توجه می باشد، عبارتند از:
- آیا رویکرد راهبردی به تجربه دیجیتال کارکنان وجود دارد؟
- آیا اساسا محیط کار و تجربه دیجیتال کارکنان در سازمان مورد ارزیابی قرار می گیرد؟
- آیا توسعه نظام کار دیجیتال در سازمان اتفاق افتاده است؟
- آیا طراحی و تحلیل نقشه سفر کارکنان اتفاق افتاده است؟
- آیا چه پیش از استخدام، چه در حین همکاری و چه پس از قطع همکاری به ارتقاء تجربه سفر کارکنان در سازمان فکر شده است؟
- آیا به بازطراحی دیجیتال محور شغل ها در سازمان پرداخته شده است؟
- آیا به بازطراحی دفتر فیزیکی کار در عصر دیجیتال پرداخته شده است؟
حتما بخوانید: آیا سمت های ارشد مدیریتی و کلیدی در سازمان را می شناسید؟
شاخص های مهم بُعد حکمرانی دیجیتال
برخی شاخص هایی که در بُعد حکمرانی دیجیتال بایستی مدنظر قرار گیرد عبارتند از:
- چقدر سازمان سواد حکمرانی را در درون خود ارتقاء داده است؟
- آیا سازمان نظام حکمرانی خودش را طراحی کرده است؟
- آیا سازو کارهایی برای تعریف، تصویب ومدیریت پروژه های تحول دیجیتال دارد؟
- آیا به بازطراحی دیجیتال محور ساختارسازمانی پرداخته شده است؟
- آیا به روش های مدیریت تعارض در مسیر تحول دیجیتال سازمان پرداخته شده است؟
- چقدر هیئت مدیره و مدیران ارشد از تحول دیجیتال در سازمان پشتیبانی و حمایت می کنند؟
- چقدر سازمان به بلوغ رسیده که بتواند رهبران تحول دیجیتال را از درون و بیرون صنعت به خود جذب نماید؟
- چقدر سازمان بر روی پرورش رهبران دیجیتال در سطوح سرمایه گذاری نموده است؟
شاخص های مهم استراتژی دیجیتال
شاخص های بُعد استراتژی دیجیتال بعنوان یک نیروی پیشرانه برای دیگر فعالتهای تحولی سازمان است و تا زمانی که استراتژی درستی برای حرکت در مسیر تحول دیجیتال سازمان وجود نداشته باشد، قطعا موفقیت در این مسیر امری پیچیده و دشوار خواهد بود. استراتژی دیجیتال بایستی رویکردی چابک داشته باشد تا بتوان آن را در بازه های زمانی مختلف مورد ارزیابی قرار داد و تغییرات لازم را بر اساس شرایط در استراتژی تحولی بوجود آورد.
برخی موارد که در این شاخص بایستی مورد توجه قرار گیرند عبارتند از:
- آیا سازمان به تحول دیجیتال یک نگاه راهبردی دارد؟
- چقدرسازمان ارکان استراتژیک خود را تدوین کرده است. (اهداف، چشم انداز، استراتژیهای سازمان)؟
- ارکان استراتژیک در سازمان چقدرگستردگی و دامنه پوشش دارند؟
- آیا استراتژی های دیجیتال، تک تک سیلو ها و فانکشن های سازمان را تحت پوشش قرار داده اند و در آن حوزه ها نیز سعی شده برای دیجیتالی شدن پیشنهاداتی ارائه گردد؟
- آیا سازمان فناوری های منتخب خود را مشخص نموده است. (فناوری های راهبردی)؟
- آیا سازمان برنامه ای اجرایی برای تحول دیجیتال دارد؟
- آیا میان استراتژی های تحول دیجیتال و استراتژی های رقابتی و سازمانی همراستایی وجود دارد؟
- آیا ROD یا همان Return on Digital نرخ بازگشت دیجیتال ارزیابی محاسبه می شود؟
شاخص های مهم بُعد فرهنگ و مهارت
برخی شاخص های پر اهمیت این بُعد عبارتند از:
- آیا ارزیابی فرهنگ دیجیتال و ارزیابی مهارت های دیجیتال در سازمان به درستی صورت می پذیرد؟
- چقدر برنامه برای توسعه فرهنگ دیجیتال و مهارت های دیجیتال درسازمان دیده شده است؟
- آیا برای شناسایی و جذب استعدادهای دیجیتال برنامه ای وجود دارد؟
- آیا برای پرورش و نگهداشت استعدادهای دیجیتال برنامه ای وجود دارد؟
- آیا برای چابکی و تجربه گری برنامه ای وجود دارد؟
شاخص های مهم بُعد نوآوری
یکی دیگر از ابعادی که ضامن بقای سازمان در عصر دیجیتال است، بُعد نوآوری می باشد. سازمان های عصر دیجیتال بایستی بدانند که برای زنده ماندن در عصر دیجیتال نیاز به نوآوری دارند.
برخی شاخص های این بُعد عبارتند از:
- آیا سازمان نگاهی راهبردی به توسعه نوآوری های دیجیتال دارد؟
- آیا یک نظام حکمرانی نوآوری درسازمان بنا شده است؟
- آیا تحقیق و توسعه در سازمان بصورت نظام مند انجام می شود؟
- در راستای ارتقاء سواد نوآوری و فرهنگ نو آوری آیا فعالیت های خوبی در سازمان صورت می گیرد؟
- توسعه سازو کارهای نوین نوآوری مانند هم آفرینی با دیگر ذی نفعان ایا مورد توجه قرار گرفته است؟
- آیا سازمان در رویدادهای نوآوری حضور دارد و یا خود برگزارکننده چنین رویدادهایی می باشد؟
- چقدر سازمان در اکوسیستم نو آوردی در حال مشارکت است؟
شاخص های مهم بُعد فناوری
برخی شاخص های بعد فناوری عبارتنداز:
- چقدر سازمان به سمت حکمرانی فناوری اطلاعات حرکت کرده است؟
- آیا برنامه ممیزی فناوری اطلاعات در برنامه های ادواری سازمان وجود دارد؟
- آیا به بهبود معماری IT فکر شده است؟
- آیا به حوزه مدیریت خدمات فناوری اطلاعات فکر شده است؟
- به سمت مدیریت امنیت اطلاعات حرکت شده است؟
- آیا برای حوزه فناوری اطلاعات برنامه های توسعه کوتاه مدت و بلند مدت دیده شده است؟
- چقدر سعی شده است نظام مدیریت پروژه های فناوری اطلاعات را با یک دفتر مدیریت پروژه کارآمد، بهینه نمود؟
- آیا یک نظام کارآمد مدیریت دانش ایجاد شده است (فرایند، نظام، تفکر، مکانیزم)؟
- چقدر از فناوری های تحول آفرین در محصولات سازمان استفاده می شود؟
حتما بخوانید: مدیر ارشد داده chief data officer – CDO کیست؟
شاخص های مهم بُعد داده
بُعد داده از دیگر موراد مهم در مسیر بلوغ دیجیتال سازمان می باشد، حرکت در مسیر دیجیتالی شدن و مجهز نبودن به ابزارهای داده محور امری غیر ممکن است. بنابراین این بخش نیز همانند دیگر ابعاد اشاره شده در مدل ارزیابی بلوغ 20200 ازاهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد.
برخی شاخص های مورد توجه در این بُعد عبارتند از:
- آیا بلوغ داده ارزیابی می شود؟
- آیا سواد وفرهنگ داده و داده محوری در سازمان رسوخ کرده است؟
- چقدر سازمان به سمت پلتفرم های تحلیل گری داد حرکت کرده است و از این ساختارها استفاده می نماید؟
منبع: shamizanjani.ir
پیشنهاد برای مطالعه
تحول دیجیتال
18 فروردین
بدون دیدگاه
