ارزیابی منظم مدل کسب و کار به طور منظم کاری بسیار ضروری و مهم است. این ارزیابی مدل کسب و کار به ما امکان میدهد بفهمیم چه زمانی، چه چیزی باید تنظیم شود، تا خطرات و ریسک های کسب و کاری ما کاهش یابد و شانس آیندهای روشن تر را برای کسب و کار ما رقم بزند.
چرا بایستی مدل کسب و کار خود را ارزیابی کنید؟
صرفاً به این دلیل که ایجاد یک مدل کسب و کار معقول در ابتدای سرمایهگذاری شما به این معنا نیست که این مدل برای همیشه کارا خواهد بود و پایدار خواهد ماند. ارزیابی مدل کسب و کار باید برای موارد زیر انجام شود:
- تا نقاط قوت و ضعف کسب و کار را بشناسید؛
- ارزیابی عملکرد تیم؛
- تعیین اهداف جدید؛
- وظایف و مسئولیت ها را قاطعانه به اعضای تیم واگذار کنید.
- افزایش سهم بازار و جریان نقدی؛
- برای هر ضعف یا چالشی که درک می کنید، یک برنامه اقدام ایجاد کنید.
چه چیزی مدل های کسب و کار قوی را می سازد؟
اول از همه، برای درک اینکه آیا یک مدل کسب و کار به اندازه کافی قوی است، باید مطلوبیت، دوام و امکان سنجی آن را داشته باشد. یعنی:
- مطلوبیت (Desirability)
- امکان پذیری (Feasibility)
- قابلیت حیات (Viability)
روش شناسی برای ارزیابی مدل کسب و کار شما
بوم مدل کسب و کار و تجزیه و تحلیل SWOT
بوم مدل کسب و کار Alexander Osterwalder و Pigneur’s معروف ترین ابزار مدل سازی کسب و کار در جهان است. از 9 بلوک ساختمانی تشکیل شده است که می تواند هر جنبه ای از تجارت را ترسیم کند. این بلوک های ساختمانی عبارتند از:
- بخش بندی مشتریان
- ارزش پیشنهادی
- کانال ها توزیع
- ارتباط با مشتری
- جریان های درآمد
- شرکای کلیدی
- فعالیت های کلیدی
- منابع درآمدی
- ساختار هزینه
پس از پر کردن تمام نه بلوک بوم، یک تحلیل SWOT ممکن است همراه با بوم مدل کسب و کار استفاده شود تا مبنایی برای استراتژی بازاریابی و تصمیمگیری فراهم کند.
برای تجزیه و تحلیل نقاط قوت و ضعف، و همچنین فرصت ها و تهدیدهای هر بلوک ساختمانی، باید:
- مدل کسب و کار را با استفاده از بوم مدل کسب و کار ترسیم کنید.
- به هر بلوک از 1 تا 10 امتیاز دهید (1 برای خیلی ضعیف و 10 برای خیلی قوی).
- به هر بلوک دوباره امتیاز دهید، از 1 تا 10 (1 برای سطح تهدید و 10 برای سطح فرصت).
- بلوک هایی که بین 5-1 طبقه بندی می شوند، نقاط ضعف/تهدید هستند. و موارد بالای پنج نقطه قوت/فرصت بالقوه هستند.
معیارهای ارزیابی از موریس، شیندهوت، ریچاردسون و آلن، 2006
برای ارزیابی مدل کسب و کار به روش موریس، شیندهوت، ریچاردسون و آلن، باید شامل موارد زیر باشد:
- مزیت رقابتی شرکت
- شبکه ارزش
- گزاره ارزش
- مجموعه قوانین و فرآیندهای داخلی
- عناصر هزینه
- استراتژی شرکت
- ملاحظات درآمد و قیمت
چارچوب NICE از Amit & Zott
آمیت و زوت چهار معیار مهم برای تجزیه و تحلیل ایجاد کردند:
- تازگی و نو بودن
- قفل کردن
- مکمل ها
- بهره وری
4 شاخص عملکردی همل
همل همچنین چهار شاخص عملکرد را برای ارزیابی مدل کسب و کار تعریف می کند. چهار معیار او عبارتند از:
- بهره وری
- منحصر به فرد بودن
- مناسب بودن
- افزایش دهنده سود
7 سوال
- تغییر دادن به رقابت برای مشتری شما چقدر دشوار/گران است؟
- چقدر سریع و آسان می توانید مدل کسب و کار خود را مقیاس بندی کنید؟
- آیا مدل کسب و کار شما می تواند درآمدهای مکرر ایجاد کند؟
- آیا قبل از هزینه کردن درآمد کسب می کنید؟
- چقدر مشتریان یا اشخاص ثالث را وادار به انجام کار (رایگان) می کنید؟
- مدل کسب و کار شما چقدر از شما در برابر رقابت محافظت می کند؟
- آیا ساختار هزینه شما بهتر از رقبایتان است؟
ارزیابی فضای مدل کسب و کار
علاوه بر ارزیابی طراحی مدل کسب و کار خود، باید فضای مدل کسب و کار خود، یعنی کل محیط را با نیروهای بازار، روندهای کلیدی، نیروهای صنعت و نیروهای کلان اقتصادی آن ارزیابی کنید.
تنها با ترسیم بازارها، روندها، نیازهای مشتری، رقبا و موارد دیگر، میتوانید کسب و کار خود را برای نوآوریهایی مانند انجمنهای جدید، الگوها و فرآیندهای جدید و در نهایت ایدههای مدل کسب و کار جدید آماده کنید.
نتیجه
اگرچه هنگام ارزیابی مدل کسب و کار خود باید واقع بین باشیم، اما خوب است که در نظر داشته باشیم که هیچ مدل کسب و کاری هرگز برای هر جنبه نمره 10 کامل نخواهد داشت.
با پرسیدن سوالات بالا و تلاش برای بهبود امتیاز مدل کسب و کار خود در حداقل برخی از عناصر آن، به احتمال زیاد موفقیت بلندمدت کسب و کار خود را افزایش خواهید داد.